Ung thư vú trẻ hóa

Ung thư vú ở tuổi đôi mươi

Ung thư vú là ung thư hàng đầu ở nữ giới. Ước tính mỗi năm thế giới có khoảng 2,3 triệu ca mới mắc ung thư vú. Tại Việt Nam, Tổ chức ghi nhận ung thư toàn cầu (GLOBOCAN) thống kê năm 2020 có 182,563 ca ung thư mới và 122,690 ca tử vong. Riêng ung thư vú đến 21,555 ca, chiếm 25,8% tổng số bệnh nhân ung thư và có 9,345 ca tử vong. [1]

Hầu hết phụ nữ ở các nước Âu, Mỹ mắc ung thư vú sau mãn kinh, từ 50 tuổi. Tuy nhiên, phụ nữ ở châu Á bị ung thư vú đang trẻ hóa, độ tuổi trung bình ở Đông Nam Á là 27,2 tuổi so với 43,2 tuổi ở các nước phát triển Âu, Mỹ. Tại Việt Nam, có khoảng từ 5%-7% người bệnh ung thư vú dưới 40 tuổi. Nhóm tuổi này chưa có trong chương trình tầm soát, đa số đến khám khi đã có biểu hiện lâm sàng nên tỷ lệ bệnh nhân ở giai đoạn trễ nhiều hơn. [2]

Việc điều trị cần ung thư vú ở người trẻ cân nhắc đến các yếu tố đặc thù như vấn đề tái tạo vú, bảo tồn chức năng sinh sản, tư vấn tâm lý… bởi họ dễ bị sốc tâm lý hơn.

Khoa Ngoại Vú, BVĐK Tâm Anh TP.HCM mỗi ngày tiếp nhận rất nhiều chị em phụ nữ đến khám vú, trong đó không ít trường hợp phát hiện ung thư vú dưới 40 tuổi. Thậm chí, nhiều trường hợp ung thư vú khi ở tuổi đôi mươi, đang cho con bú.

Chị T.H.T. (28 tuổi, TP.HCM) phát hiện ngực trái có khối u nên đi khám. Bác sĩ cho biết ung thư vú. Chị khó chấp nhận kết quả, bởi gia đình không ai bị ung thư, bản thân chưa từng bị bệnh về vú. Kết quả siêu âm, chụp nhũ ảnh, sinh thiết tại BVĐK Tâm Anh TP.HCM cho thấy tế bào ác tính, giai đoạn 1. Ê kíp bác sĩ khoa Ngoại Vú phẫu thuật cắt bỏ tuyến vú trái tiết kiệm da, đoạn nhũ phải phòng ngừa, tái tạo vú tức thì 2 bên bằng túi ngực và sinh thiết hạch gác cửa bên trái để hạn chế rủi ro phù tay.

Chị N.M.V. (29 tuổi, TP.HCM) cũng phát hiện ung thư ở tuổi đôi mươi. Khi đang cho con bú, chị thấy ngực có khối u cỡ đầu ngón tay nên đi khám, cho kết quả ung thư vú giai đoạn 3. Gia đình không ai bị ung thư, con còn ẵm trên tay khát bầu sữa mẹ, chị V. sốc, bần thần khi bác sĩ thông báo tình trạng bệnh. Chị được hóa trị, mổ ung thư vú trái tiết kiệm da, nạo hạch nách trái và tái tạo bằng vạt lưng rộng. Sau đó, người bệnh được xạ trị và uống thuốc kháng nội tiết tiếp tục trong 10 năm.

Nhiều phụ nữ trẻ bị ung thư vú có yếu tố gia đình. Chị N.P.B.T. (33 tuổi, TP.HCM) phát hiện ung thư vú giai đoạn 1 vào tháng 5/2023, khi khám sức khỏe do công ty tổ chức. Cách đây 11 năm, mẹ chị bị ung thư vú, đến nay sức khỏe kiểm soát ổn định. Do có yếu tố gia đình, chị thường xuyên tự kiểm tra ngực tại nhà và tầm soát hàng năm.

Thạc sĩ bác sĩ Huỳnh Bá Tấn, khoa Ngoại Vú, BVĐK Tâm Anh TP.HCM cho biết các yếu tố nguy cơ ung thư vú gồm: giới tính (phụ nữ nguy cơ cao hơn nam giới), tuổi tác (trên 50 tuổi), lối sống ít vận động, uống rượu bia, ăn uống không lành mạnh, thừa cân béo phì, dậy thì sớm, mãn kinh muộn, không nuôi con bằng sữa mẹ, đột biến gen BRCA1-2, tiền sử gia đình mắc ung thư vú.

Theo bác sĩ Tấn, y học chưa xác định được nguyên nhân khiến độ tuổi phát hiện ung thư vú có xu hướng trẻ hóa tại Việt Nam và một số nước châu Á. Có hai giả thuyết được đặt ra.

Thứ nhất, sự khác biệt về cấu tạo mô vú và đặc điểm di truyền ở phụ nữ châu Á so với phụ nữ Âu, Mỹ. Phụ nữ châu Á nói chung và Việt Nam nói riêng có cấu tạo mô vú dày đặc hơn phụ nữ phương Tây.

Thứ hai, do lối sống hiện đại (dùng nhiều thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn, ít vận động… ) tại các nước đang phát triển hiện nay gần giống với phương Tây nên xuất độ (số trường hợp ung thư mới xuất hiện trong quần thể dân cư hàng năm, tính trên 100.000 dân) ung thư vú đang tăng ở mọi lứa tuổi, trong đó có tuổi trẻ.

Mô vú dày đặc không phải dấu hiệu bất thường nhưng lại là yếu tố nguy cơ của bệnh ung thư vú. Phụ nữ có mô vú dày đặc nguy cơ mắc ung thư vú cao hơn phụ nữ nhiều mô mỡ. Ngoài ra, mô vú dày đặc thể hiện dưới dạng vùng trắng đặc trên phim chụp nhũ ảnh, gây khó khăn trong phát hiện tổn thương, dễ bỏ sót và dẫn đến bệnh ở giai đoạn nặng, điều trị khó khăn hơn.

Sự phát triển của y học hiện đại và nhận thức của người dân về khám sức khỏe định kỳ được nâng cao. Do đó, nhiều người trẻ tình cờ phát hiện ung thư khi đi khám tầm soát.

Kiểm soát bệnh và đảm bảo thẩm mỹ

Ung thư vú hoàn toàn có thể kiểm soát tốt, điều trị khỏi ở giai đoạn sớm, đỡ gánh nặng kinh tế và ảnh hưởng đến tâm lý, sức khỏe người bệnh.

Bác sĩ Tấn cho biết, 20 năm trước, người ung thư vú cần đoạn nhũ triệt để. Sau ca phẫu thuật, vùng ngực người bệnh chỉ còn da và xương sườn, tâm lý mặc cảm, nặng nề. Ngày nay, điều trị ung thư vú luôn hài hòa giữa kiểm soát bệnh và đảm bảo thẩm mỹ, giúp phụ nữ có cuộc sống tự tin, hôn nhân hạnh phúc, công việc thuận lợi.

Bác sĩ khoa Ngoại Vú hội chẩn đa chuyên khoa với với bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh, Giải phẫu bệnh, Ung bướu nội khoa… lập kế hoạch điều trị chi tiết, tối ưu. Với bệnh nhân trẻ, trong độ tuổi sinh sản, bác sĩ sẽ tư vấn trữ trứng để có con sau điều trị ung thư ổn định.

Xét về thời điểm tái tạo, có 2 loại tái tạo vú gồm: tức thì và trì hoãn. Tái tạo vú tức thì là trong 1 cuộc phẫu thuật, bác sĩ sau khi cắt bỏ tuyến vú sẽ tái tạo ngay giúp người bệnh có được ngực mềm mại tự nhiên, thẩm mỹ, tiết kiệm chi phí và tránh phát sinh thêm cuộc mổ sau đó. Tái tạo vú trì hoãn là sau khi điều trị ung thư ổn định mới tái tạo vú. Các kỹ thuật tái tạo vú đa dạng: đặt túi ngực, sử dụng vạt tự thân (vạt da cơ thẳng bụng, vạt da cơ lưng rộng…) hoặc kết hợp cả 2, giúp chị em có nhiều lựa chọn.

Bác sĩ Tấn khuyên, chị em nên khám vú định kỳ, tầm soát phát hiện ung thư vú ở giai đoạn sớm, điều trị khỏi, chi phí thấp, giữ được ngực và tạo hình thẩm mỹ. Sau 40 tuổi, phụ nữ nên chụp nhũ ảnh hàng năm. Với phụ nữ trẻ, dù không có tiền căn gia đình và các yếu tố nguy cơ cũng nên đi khám thường xuyên. Khi ngực có u bất thường cần đi khám để bác sĩ xác định loại u, tư vấn hướng điều trị phù hợp, kịp thời.