Nội soi cắt u thần kinh nội tiết ở bóng Vater hiếm gặp

Hà Nội – Bệnh nhân 42 tuổi, đau bụng âm ỉ kèm sốt do u thần kinh nội tiết vùng bóng Vater hiếm gặp, bác sĩ nội soi đường miệng cắt u thay vì mổ mở để tránh biến chứng.

Bác sĩ Đào Trần Tiến – Phó khoa Tiêu hóa, bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội cho biết, u thần kinh nội tiết phần lớn gặp ở đường tiêu hóa như dạ dày, ruột non, đại tràng, trực tràng, ruột thừa, tuyến tụy, riêng ở bóng Vater (đoạn cuối cùng của ống mật và ống tụy đổ vào tá tràng) rất hiếm gặp .

Tính đến nay, trên thế giới chỉ có dưới 150 trường hợp được báo cáo. Tỷ lệ mắc bệnh chỉ khoảng 0,3-1% trong tổng số ca u thần kinh nội tiết tại đường tiêu hóa và dưới 2% số ca ung thư đường tiêu hóa nói chung. “Tại Việt Nam, các nghiên cứu rất hiếm thông tin ghi nhận trường hợp tương tự”, bác sĩ Tiến nói.

Trước đó, anh Dương (ngụ Hải Phòng) đã khám ở một số cơ sở y tế, được chẩn đoán u bóng Vater. Ngày 29/8/2023, bệnh nhân đến BVĐK Tâm Anh Hà Nội để được bác sĩ tư vấn và điều trị.

Kết quả siêu âm nội soi, chụp MRI ổ bụng ghi nhận, vị trí nhú Vater có khối u lồi vào lòng tá tràng, kích thước khoảng 2x2cm, bề mặt loét, có điểm rỉ máu đang chảy máu, ranh giới rõ, khu trú trong lớp dưới niêm mạc, không xâm lấn đường mật, tụy; ống mật chủ, ống tụy không giãn. Bác sĩ chẩn đoán u thần kinh nội tiết carcinoid tại bóng Vater tá tràng, chưa xâm lấn đường mật, tụy, cần can thiệp sớm tránh biến chứng.

Bác sĩ Tiến cho biết, u bóng Vater phần lớn là ác tính. Nếu không phát hiện và điều trị sớm, tế bào ung thư có thể di căn đến các cơ quan khác trong cơ thể, tiên lượng điều trị khó khăn. Ngoài ra, tổ chức ung thư có thể khiến bóng Vater bị tắc, dịch mật và dịch tụy không thể đổ vào ruột non để tiêu hóa thức ăn, gây tắc mật, nhiễm trùng đường mật, viêm tụy cấp, viêm phúc mạc mật, tử vong.

Khu vực bóng Vater có cấu trúc giải phẫu phức tạp, nhiều mạch máu lớn. Trường hợp bác sĩ mổ mở tá tràng, khoét chỏm khối u tại chỗ hoặc cắt bỏ khối tá tràng, tụy (còn gọi là phẫu thuật Whipple), sau đó tái tạo lại ngã ba mật, tụy khiến bệnh nhân dễ gặp biến chứng rò tụy, nhiễm trùng. Vết mổ mở để lại sẹo gây mất thẩm mỹ, thời gian nằm viện và phục hồi lâu, người bệnh cần ăn uống kiêng khem kỹ càng. Đặc biệt, phẫu thuật Whipple loại bỏ toàn bộ cơ quan tá – tụy, gây ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe, giảm chất lượng sống của người bệnh.

Bác sĩ quyết định nội soi mật tụy ngược dòng cắt u bóng Vater, giúp bảo tồn ống tiêu hóa, giảm thiểu nguy cơ biến chứng. Đồng thời, đặt stent mật, stent tụy để đảm bảo tái lưu thông đường mật, dự phòng biến chứng phù nề, tắc mật thứ phát, viêm tụy cấp.

Dưới sự hỗ trợ của màn huỳnh quang tăng sáng X-quang (C-Arm), bác sĩ xác định và tiến hành cắt bỏ nguyên khối u, kiểm tra diện cắt hết hoàn toàn khối u. Vị trí cắt được các bác sĩ đóng kín bằng kẹp clip chuyên dụng, giúp liền nhanh tổn thương, tránh biến chứng. Sau đó, bác sĩ đặt 1 dẫn lưu vào đường tụy, 1 dẫn lưu lên nhánh đường mật gan trái của người bệnh chuẩn xác để đảm bảo lưu thông dịch mật, tuỵ.

Hậu phẫu, bệnh nhân ổn định sức khỏe, tiếp tục được theo dõi tình trạng chảy máu, nhiễm trùng và điều trị bằng truyền dịch, kháng sinh. Bác sĩ nội soi kiểm tra lại vị trí cắt khối u được đóng kín hoàn toàn, không có chảy máu, dịch mật đặc, thoát tốt qua ống dẫn lưu, không tắc nghẽn.

Kết quả giải phẫu bệnh cho thấy, khối u được cắt bỏ hoàn toàn (enbloc), các diện cắt không còn tế bào u trên vi thể. Hình ảnh mô bệnh học và hóa mô miễn dịch của bệnh nhân phù hợp với u thần kinh nội tiết độ 1. Bác sĩ Tiến nhận định, khối u có mức độ biệt hóa cao (tức độ ác tính thấp), đã điều trị triệt căn. Người bệnh chỉ cần theo dõi và tái khám theo hẹn mà không phải điều trị bổ trợ hay hóa chất.

Sau 2 ngày, anh Dương có thể ăn thực phẩm mềm, sinh hoạt bình thường và xuất viện.

U thần kinh nội tiết thường gặp ở người từ 50 – 60 tuổi, tỷ lệ nữ giới mắc bệnh nhiều hơn nam giới. Hiện chưa rõ nguyên nhân gây bệnh. Các nghiên cứu cho thấy khả năng phát triển khối u tăng lên nếu người bệnh mắc một trong các tình trạng di truyền như đa u nội tiết loại 1 (MEN1), u xơ thần kinh loại 1, hội chứng Von Hippel-Lindau (VHL).

U thần kinh nội tiết tại đường tiêu hóa tiến triển âm thầm, không có triệu chứng điển hình ở giai đoạn sớm. Ở giai đoạn muộn hơn, các triệu chứng lâm sàng bộc lộ khác nhau tùy vị trí khối u, dễ gây nhầm lẫn với nhiều bệnh tiêu hóa khác. Bệnh chỉ có thể điều trị triệt căn khi ở giai đoạn sớm.

Bác sĩ Tiến chia sẻ, kích thước khối u nguyên phát thường nhỏ nên chụp CT hay MRI chỉ có độ nhạy 33% trong chẩn đoán. Để đánh giá chi tiết đặc điểm hình thái của khối u, bác sĩ cần sự hỗ trợ của máy siêu âm nội soi. Tại BVĐK Tâm Anh Hà Nội, hệ thống máy nội soi siêu âm hiện đại giúp phát hiện các tổn thương sâu dưới các lớp mỏng của thành ống tiêu hoá cũng như các thành phần hạch, mạch máu xung quanh. Từ đó, bác sĩ có thể đánh giá được hạch vùng và mức độ xâm lấn của tổn thương và đưa ra kế hoạch điều trị phù hợp.

Trường hợp của anh Dương, nếu khối u đã xâm lấn xuống qua lớp dưới niêm mạc, hoặc lan vào ống mật chủ, ống tụy, hoặc di căn vào cơ quan khác thì không còn chỉ định nội soi cắt u bóng Vater. Lúc này, phương pháp điều trị của bệnh là phẫu thuật hoặc hoá trị, tuỳ theo giai đoạn khối u.

Bác sĩ Tiến khuyên, khi có các biểu hiện bất thường như tiêu chảy, buồn nôn và nôn, đau bụng, da ửng đỏ, bí đại tiện, người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế để được bác sĩ thăm khám, chẩn đoán và điều trị sớm.