19 tuổi bị tiểu đường do trầm cảm

Thói quen ăn uống bị thay đổi do trầm cảm

Trượt kỳ thi đại học năm 2022, P.N.A. (19 tuổi, Gò Vấp, TP.HCM) từ một cô bé vui vẻ trở nên cáu gắt, ít nói. A. dễ dàng thay đổi tâm trạng từ vui vẻ sang buồn bã. Suốt một năm nay, em tự mua thuốc an thần cho dễ ngủ và để kiềm chế cảm xúc. Mỗi khi không có thuốc, em thấy khó chịu, bứt rứt và tăng dần liều sử dụng. Tháng 5/2023, A. được điều trị tâm lý tại BVĐK Tâm Anh TP.HCM và cai thuốc an thần.

Thế nhưng, mỗi lần thấy buồn A. lại thèm ăn ngọt như trái cây, trà sữa, bánh ngọt… mới cảm thấy dễ chịu. Đầu tháng 7/2023, A. thèm nước ngọt, uống 2 – 3 lon nước ngọt mỗi ngày. Tình trạng thèm “đường” kéo dài đến ngày thứ 20 thì xuất hiện triệu chứng: khát nước liên tục, đi tiểu nhiều, mệt mỏi. Nghĩ do suy nhược nên A. chờ đến ngày tái khám tâm lý định kỳ sẽ hỏi bác sĩ.

Ngày 5/9, A. tái khám bác sĩ chuyên khoa Tâm lý, BVĐK Tâm Anh TP.HCM. Sau khi nghe các vấn đề về sức khỏe của em, bác sĩ tâm lý chỉ định khám thêm bác sĩ khoa Nội tiết – Đái tháo đường. Qua thăm khám bác sĩ CKI Đỗ Tiến Vũ, khoa Nội tiết – Đái tháo đường nghi ngờ A. mắc bệnh tiểu đường và cho xét nghiệm máu để kiểm tra. Kết quả đường huyết lúc đói của A. cao 7,2 mmol/L (chỉ số bình thường từ 4,11 – 6,05 mmol/L), xét nghiệm HbA1c (đường huyết trong 3 tháng) cao 10,3% (chỉ số ở người bình thường dưới 5,7%).

Đúng như chẩn đoán ban đầu của bác sĩ Vũ, A. bị tiểu đường type 2 khi mới 19 tuổi. Em được điều trị bằng thuốc uống kèm tư vấn chế độ ăn và luyện tập thể dục. Ngoài ra, em cần đi tái khám định kỳ thường xuyên, theo dõi đường huyết tại nhà, làm xét nghiệm HbA1c ít nhất 3 lần/năm.

Cầm kết quả xét nghiệm và đơn thuốc trên tay, A. im lặng nhìn bác sĩ: “Em không sợ bệnh tiểu đường em chỉ sợ mình phải ăn kiêng và không được uống trà sữa, nước ngọt nữa”. Bởi trong thế giới tinh thần của A., đồ ngọt và mèo luôn giúp A. thấy vui vẻ hơn. Em chia sẻ dự định tương lai: “Sau khi tâm trạng và sức khỏe ổn định, em sẽ đi học lại. Em hy vọng sẽ tìm được một người bạn có thể lắng nghe tâm sự của mình.”

Bác sĩ Vũ động viên em điều trị kiểm soát đường huyết tốt và có thể chung sống hòa bình với bệnh, nên ăn uống lành mạnh, giảm tinh bột, đường, đồ ngọt, tập thể dục hàng ngày và thư giãn.

Gật đầu cảm ơn bác sĩ, A. bước ra khỏi cổng bệnh viện, một mình đi xe buýt về nhà.

Bác sĩ Vũ cho biết hiện nay độ tuổi mắc bệnh tiểu đường đang dần trẻ hóa. Việc mắc bệnh tiểu đường ở người trẻ có nguy cơ cao phát triển các biến chứng vi mạch, mạch máu lớn bên cạnh bệnh tâm lý trong suốt cuộc đời.

Trầm cảm làm tăng nguy cơ tiểu đường

Bác sĩ CKI Đỗ Tiến Vũ cho biết người bị trầm cảm kéo dài có nguy cơ bị tiểu đường cao hơn người bình thường.

Khi cơ thể bị trầm cảm sẽ tiết ra các hormone cortisol và adrenaline. Tình trạng tăng cortisol máu mãn tính và kích hoạt hệ thần kinh giao cảm kéo dài sẽ thúc đẩy tình trạng kháng insulin, tăng mỡ nội tạng và dẫn đến hội chứng chuyển hóa và tiểu đường type 2.

Trầm cảm khiến người bệnh ăn nhiều hơn gây tăng cân, thừa cân cũng tăng nguy cơ bị tiểu đường type 2. Ngoài ra, việc mất ngủ hay thức khuya do trầm cảm cũng khiến làm tăng nguy cơ bị tiểu đường do kháng insulin.

Trầm cảm còn gây rối loạn chức năng miễn dịch trực tiếp hoặc thông qua trục hạ đồi – tuyến yên – tuyến thượng thận hay hệ thống thần kinh giao cảm, làm tăng sản xuất các cytokine gây viêm. Tình trạng viêm tương tác với hoạt động của tế bào β tuyến tụy gây đề kháng insulin, thúc đẩy bệnh tiểu đường type 2.

Do đó, nếu tình trạng căng thẳng, trầm cảm không được điều trị sớm khiến đường huyết tăng cao kéo dài gây tiểu đường type 2 và biến chứng tiểu đường. Khi bị tiểu đường, tình trạng trầm cảm có thể trở nên nặng hơn. Bởi người bệnh cảm thấy áp lực khi chế độ ăn uống không được tự do. Lo lắng đến chỉ số đường huyết hàng ngày cũng tạo áp lực lên tâm lý. Trầm cảm ở người bệnh tiểu đường type 2 có liên quan đến nguy cơ phát triển các biến chứng cấp tính gấp 2,3 lần, nguy cơ phát triển các biến chứng lâu dài gấp 1,6 lần và nguy cơ tử vong cao gấp 2,8 lần.

Căng thẳng và áp lực trong cuộc sống là điều không thể tránh khỏi, cố gắng duy trì lối sống lành mạnh, không lạm dụng rượu bia, không hút thuốc lá là một trong những cách giúp đem lại sự cân bằng trong cuộc sống. Người bệnh cần chia sẻ vấn đề với gia đình, bạn bè để được thấu hiểu giúp bạn cảm thấy thoải mái hơn. Nếu căng thẳng kéo dài người dân nên đến gặp bác sĩ tâm lý để được thăm khám và điều trị sớm, tránh ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.